تفاوت واژه ها و اصطلاحات تخصصی در زبانهای مختلف موضوع مهمی است که توجه نداشتن به آن ممکن است باعث ایجاد برداشتی اشتباه از آن موضوع شود.
یادم هست اولین باری که با واژه WIG به عنوان یک روش جوشکاری برخورد کردم، چون در دانشگاه چیزی در موردش نخوانده بودم، فرض را بر این گذاشتم که احتمالا نام یک روش جوشکاری پیشرفته است و به آسانی از کنارش گذشتم. بعدها فهمیدم که آلمانها از واژه‌ی “ولفرام” به جای “تنگستن” استفاده می کنند یعنی WIG همان روش جوشکاری TIG است.
جالب اینکه ولفرام (Wolfram) در آلمانی به معنای ” کف دهان گرگ” است به خاطر اینکه در سالیان دور در استخراج قلع از بعضی کانیها، یک قسمت از مذاب به شکل برگشت ناپذیری به هدر می رفت و معدنچیان قرون وسطی معتقد بودند که این قلع به هدر رفته همانند دریده و بلعیده شدن گوسفند بوسیله‌ی گرگ، توسط سنگ معدنی خاص در کانی مزبور به این سرنوشت دچار می شود. این سنگ معدن گرگ صفت، ولفرامیت (Wolframite) نامگذاری شد.
موضوع از جایی حساس تر می شود که این تفاوت واژه ها نه در دو زبان مختلف بلکه در یک زبان وجود داشته باشد. مثلا همان TIG را که مثال زدم، واژه‌ی مورد علاقه‌ی اروپایی‌ها‌ست و آمریکایی‌ها به جایش از اصطلاح GTAW استفاده می‌کنند. مثالی دیگر از این تفاوتها در زبان انگلیسی که گاهی باعث ایجاد اشتباه هم می شود، نامگذاری عنصر نیوبیوم (Nb) است که آمریکایی‌ها اصرار دارند آن را کلمبیوم (Cb) بنامند.
نایوبیوم برگرفته از “نایوب” دختر تانتالوس است. تانتالوس (Tantalus) پسر زئوس بود که خشم خدایان را چنان برانگیخت که او را به شکنجه‌ای ابدی محکوم کردند. او تا گردن در آب قرار دارد و میوه های بسیاری هم از بالای سرش آویزان است، اما نه می‌تواند آب بنوشد و نه دستش به میوه‌ها می‌رسد و این حکایت در تاریخ یونان به “عذاب تانتالوس” مشهور است و نامگذاری عنصر تانتالوم (Tantalum) برگرفته از همین افسانه است.
خب… برگردیم به بحث خودمان. داشتیم در مورد واژه‌هایی که در زبان انگلیسی برای یک مفهوم به کار می روند، صحبت می کردیم. شاید شما هم دیده باشید در متنی به برج (tower) اشاره شده مثلا برج تقطیر و در متنی دیگر از ستون (column) استفاده شده است. این مورد هم شبیه مورد قبلی نشانگر مفهوم یکسانی است که در قالب دو واژه بیان می شود.
تمام اینها را گفتم تا به اینجا برسم که چند سال پیش وقتی کتابی را مطالعه می کردم، در آن لیستی دیدم که به نظرم مرجعی خوب برای دیدن این تفاوتهاست. البته در این لیست بیشتر به واژه های مهندسی شیمی و فرآیند پرداخته شده که با توجه به تخصص نویسنده‌ی کتاب، طبیعیست. آن لیست و نام کتاب را در زیر آورده ام.
What Went Wrong? Case Histories of Process Plant Disasters and How They Could Have Been Avoided. By: Trevor Kletz
