نمی‌دانم فیلم سینمایی مورد عجیب بنجامین باتن را دیده‌اید یا نه. این فیلم، داستان مردی به نام بنجامین است که در روز پایان جنگ جهانی اول و در سن ۸۰ سالگی به صورت یک پیرمرد به دنیا می‌آید و در حالی که دیگران پیرتر می‌شوند، او هر سال جوان‌تر می‌شود و به‌عبارت دیگر در روندی وارونه، به سوی جوانی و خردسالی پیش می‌رود.
من نام این نوشتار را با الهام از این فیلم انتخاب کرده‌ام و در ادامه سعی می‌کنم شما را با مورد عجیب A283 که اهمیت زیادی هم دارد، آشنا کنم.
شاید بتوان گفت ورق فولادی A283 Grade C پس از A516 Grade 70 پرکاربردترین متریال برای ساخت تانکهای ذخیره و مخازن تحت فشار است و همه‌ی آنهایی که در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و نیروگاه فعالیت می‌کنند، با این گرید آشنا هستند.
نکته‌ی مهمی در استفاده از این استاندارد ۲ صفحه‌ای وجود دارد و آن، لزوم توجه به سطر اول این استاندارد است چون همیشه چهار گرید A,B,C,D به عنوان گریدهای این استاندارد ذکر می‌شد اما در سال ۲۰۱۳ در یک اقدام انقلابی! دو گرید کم‌استحکام‌تر یعنی A و B از استاندارد حذف شدند و فقط گریدهای C و D باقی ماندند.
تغییر مهم دیگر، افزوده شدن یک عبارت به بند ۴ استاندارد است مبنی بر اینکه فولاد باید از نوع آرام (killed) باشد. تا پیش از ویرایش ۲۰۱۳، این ورق بصورت جوشان (rimmed) هم تولید می‌شد و اگر شما می‌خواستید صرفاً ورق آرام سفارش دهید باید از الزامات تکمیلی (SR) استاندارد، به S97.1 اشاره می‌کردید.
همانطور که می‌دانید بحث اکسیژن زدایی فولاد بسیار تعیین‌کننده است که پیش از این در موردش در اینجا نوشته‌ام و بخاطر اهمیت موضوع، الزام جوشان نبودن فولاد در بسیاری از کدها و اسپکها آمده است از جمله در API 650 یا BS 5500. البته در ASME Sec VIII به این موضوع به صراحت اشاره نشده است.
شاید بگویید تا اینجا که فقط بحث تغییرات استاندارد بود که موضوع اصلاً عجیبی نیست. حق با شماست… اما اگر اجازه دهید همین الآن به آن مورد عجیب اشاره می‌کنم.
پیش از این در مطلبی با عنوان نامگذاری ASTM را به کار ببریم یا ASME را؟ به این موضوع پرداخته بودم که گرچه ASME استاندارد مستقلی برای مواد تدوین نکرده است و فقط حرف S را جلو شماره استاندارد ASTM مربوطه اضافه می‌کند اما نباید این‌طور فکر کنیم که می‌توانیم کورکورانه با گذاشتن یک S جلو گرید ASTM آن‌را به ASME تبدیل کنیم بلکه باید حواسمان به این موضوع باشد که این دو استاندارد در ۳ گروه متفاوت از نظر انطباق، قرار می‌گیرند.
کم‌کم داریم به مورد عجیب بنجامین باتن… ببخشید… A283 می‌رسیم و آن اینکه برای این استاندارد خاص، جناب ASME در یک نافرمانی آشکار! کلاً زیر میز زده است و اعلام کرده آخرین تغییرات ASTM A283 را به رسمیت نمی‌شناسد و فقط ویرایش ۲۰۰۳ را قبول دارد! یعنی همچنان حضور ۴ گرید و انتخاب روش اکسیژن‌زدایی توسط سفارش‌دهنده، پابرجا هستند.
خب… ظاهراً چاره‌ای نداریم جز اینکه با این تغییرات هماهنگ شویم پس یادمان باشد اگر بر اساس آخرین ویرایش A283 فولاد را سفارش می‌دهیم فقط دو گرید D و C را داریم و از سوی دیگر خیالمان بابت آرام بودن فولاد راحت است اما اگر بر اساس SA283 کارها را پیش می‌بریم یادمان باشد از S97.1 غافل نشویم چون اگر احیاناً فولاد جوشان خریدیم و آن را به کار بردیم، جبران این اشتباه، به سختی درمان سرطان یا رسیدن به صلح خاورمیانه است!
پی‌نوشت نخستین بار در گفتگو با دوست فرزانه‌ام روح‌الله حسینی بود که از تغییرات ویرایش جدید A283 باخبر شدم. از او بسیار سپاسگزارم.