برخی از استاندارد‌ها با وجود این‌که چند صفحه بیشتر ندارند اما بسیار پرکاربردند و اگر خودمانی‌تر بگویم اصلاً به قد و قواره‌شان نمی‌خورد این‌همه به‌درد بخور باشند طوری که می‌توان ضرب‌المثل فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه را به راحتی در موردشان بکار برد.
در ادامه می‌خواهم یکی از شاخص‌ترین آنها را که همه‌ی الزاماتش را در یک جدول جمع و جور بیان کرده است، خدمتتان معرفی کنم اما پیش از آن باید با هم یک سر تا بازار برویم.
فرض کنید می‌خواهید برای لوله‌کشی یک مجتمع ساختمانی، چند حلقه لوله‌ی پنج لایه بخرید. بعد از پرس و جو از این و آن و سر زدن به چند نمایندگی و مغازه، در نهایت یک عمده‌فروش با انصاف پیدا می‌کنید که هم جنسش با کیفیت به نظر می‌رسد و هم قیمتش مناسب است.
در حالیکه لوله‌ها را ورانداز می‌کنید، فروشنده میگوید: «من به شما فاکتور فروش میدم ولی اگه تمایل داشته باشید میتونم برگه‌ی تست هم بهتون بدم که تولید‌کننده خودش از هر ۵۰ متر لوله یه نمونه رو برداشته و کیفیتشو تست کرده.» همزمان با شنیدن صحبتهای فروشنده، یکدفعه یادتان می‌آید که این لوله‌ها یک شماره‌ی استاندارد هم دارند.
گوگل را مثل غول چراغ جادو احضار می‌کنید و شماره را می‌یابید: ASTM F1281
از فروشنده می‌پرسید: «مطابق همین شماره تست میکنه؟» فروشنده میگوید: «نه ولی اگه لازم داشته باشید، تولید کننده جنستون رو بر اساس این استاندارد تست میکنه و گواهی بهتون میده. تازه من یک مشتری داشتم که میگفت هیچ بقالی نمیگه ماستم ترشه و تقاضا داشت یه جای دیگه غیر از تولید‌کننده این تستو مطابق استاندارد انجام بده. این درخواست رو تولید‌کننده قبول کرد و یه شرکت دیگه اینکارو انجام داد و گواهی هم به مشتری داد.»
خسته نباشید! این بازارگردی را لازم داشتیم تا با جزئیات استاندارد EN 10204 آشنا شویم.
فکر می‌کنم اگر چهار شماره‌ی ستون اول یعنی ۲.۱ و ۲.۲ و ۳.۱ و ۳.۲ را با آنچه فروشنده‌ی لوله گفت مقایسه کنید، چیزهایی در مورد این استاندارد دستگیرتان شود.
چند نکته
۱- اگر چه عنوان این استاندارد Metallic products – Types of inspection documents است اما برای محصولات غیر‌فلزی هم قابل کاربرد است.
۲- هر جا صحبت از خرید متریال به میان می‌آید، پای این استاندارد هم به ماجرا کشیده می‌شود.
۳- از سال ۲۰۰۴ ستون اول آن دستخوش تغییر شده است و دیگر حروف A و B و C ندارد چون ۳.۱B به ۳.۱ و ۳.۱A و ۳.۱C به ۳.۲ تبدیل شده‌اند.
۴- استاندارد EN 10204 یک خواهر‌خوانده به نام ISO 10474 هم دارد که الزامات و تعاریف هردو مشابهند.
۵- وقتی شما سفارش خرید به کارخانه یا شرکتی می‌دهید، اگر نوع گواهی را ذکر نکنید، تولید‌کننده ممکن است بر اساس روتین خودش (دیفالت) گواهی را صادر کند. برای روشن شدن موضوع، تفاوت فولاد مبارکه و ذوب آهن را در تصویر زیر آورده‌ام. ( البته من چند سال پیش با این موضوع برخورد داشتم و شاید الآن وضعیت در این دو شرکت متفاوت باشد.)
