یادتان هست چه زمانی با مندلیف و جدول تناوبی آشنا شدید؟
من یادم هست. دوم دبیرستان. کلاس شیمی.
معلم شیمی پس از آشنا کردن ما با جدول تناوبی گفت: ” بچه ها! این جدولِ خیلی مهمیه. باید خوب یاد بگیریدش. تا هفته‌ی بعد باید از عنصر ۱ تا ۲۵ رو به ترتیب حفظ کنید. ازتون می پرسم. هفته بعدش هم باید تا عنصر ۵۰ رو حفظ کرده باشید.”
و اینکار رو هم کرد. یعنی هفته‌ی بعد دقیقا مثل مسابقه های تلویزیونی، اسم ده تا از بچه ها رو خوند که بیان پای تخته. بعد به نفر اول گفت از عنصر ۱ تا ۱۰ رو بگو. وقتی از حفظ خوند به نفر دوم گفت حالا تو از ۱۷ تا ۲۵ رو بگو. به نفر سوم گفت تو از آخر بیا اول.
خلاصه…
یادم هست آن زمان به توانایی از بَر کردنم کلی می بالیدم و در پوست خودم نمی گنجیدم که بله … ما دیگه جدول مندلیف رو خوبِ خوب یاد گرفتیم! آنقدر خوب یاد گرفتیم که من پس از گذشت سالها از آن روزها، هنوز هم می توانم برایتان از حفظ بخوانم: هیدروژن – هلیم – لیتیم – برلیم – بور – کربن و …
و اینطور شد که توهم یادگیری جدول مندلیف تا عمق جانمان رسوخ کرد.
نمی دانم الان در مدارس، چگونه جدول تناوبی را تدریس می کنند ولی اگر من معلم شیمی بودم سعی می‌کردم قبل از هر چیز، دانش آموزان را با کاربرد عناصر و ویژگیهایشان آشنا کنم.
با چه روشی؟
خیلی راحت. با استفاده از یک جدول تناوبی ویژه که عاشقش هستم و وقتی برای اولین بار کشفش کردم، روی فلش بردمش یک مغازه و در ابعاد کاغذ A2 پلات گرفتم و روی دیوار نصب کردم. این جدول ویژه را می‌توانید از اینجا دانلود کنید.
معلم شیمی ما چیزی در مورد زندگی مندلیف به ما نگفت اما اگر من معلم شیمی بودم حتما به بچه‌ها می‌گفتم که مندلیف که ته‌تغاری بود و ۱۳ خواهر و برادر دیگر داشت وقتی ۱۳ ساله شد، پدرش را از دست داد و پس از آن، مادرش نان‌آور خانواده شد. چند سالی که گذشت، مادر مندلیف که به استعداد علمی پسرش باور داشت، دست مندلیف را گرفت و با هم مسافتی طولانی را طی کردند تا از زادگاهشان در سیبری به مسکو برسند تا مندلیف را در دانشگاه ثبت نام کند اما دانشگاه مسکو او را نپذیرفت.
یادم نیست معلم شیمی ما امتحان را چه جوری گرفت و چه سوالهایی در مورد جدول تناوبی داد ولی از یک چیز مطمئنم. اگر من معلم شیمی بودم، در مورد جدول تناوبی، فقط ۲ تا سوال امتحانی می‌دادم:
- اگر در جزیره‌ای به دام بیفتید و بتوانید هر یک از عناصر جدول تناوبی را به وفور در اختیار داشته باشید، کدام یک را انتخاب می‌کنید؟ چرا؟
- چگونه آن عنصری که انتخاب کرده‌اید را مورد استفاده قرار خواهید داد؟
راستی یادم رفت اسم بقیه عناصر را از حفظ بگویم: مس – روی – گالیم – ژرمانیوم – آرسنیک و …
عالی. کدوم رو انتخاب کنیم حالا؟
هر دو تا رو.